KỸ THUẬT TRỒNG HOA LAN

Về độ thoáng, ánh nắng thì rất lý tưởng, nhưng cần để ý đến vấn đề gió, đối với các sân thượng cao, nhà có nhiều tầng thì cách thiết kế vườn lan như thế nào để khung trụ giàn che, mái che được vững chắc, che cản bớt gió. Ngoài ra đối với sân thượng là nền xi măng, hoặc gạch, do vậy nếu thực hiện vườn lan, chúng ta cần che hết cả sân, nếu không hơi nóng của xi măng sẽ ảnh hưởng đến cây lan. Chúng ta cũng có thể trồng một số dây leo trên giàn vừa làm đẹp, vừa giảm bớt độ nóng bữa trưa.

1. Giàn che lan và vật liệu xây dựng

Chúng ta cần phân biệt giàn che lan dành cho những cây lan nhỏ, lan cấy mô từ ống nghiệm đưa ra và giàn che dành cho những cây lan trưởng thành, sắp ra hoa.

Đối với trường hợp thứ nhất cũng như trường hợp thứ hai, nếu được chúng ta dùng:

• Khung sắt hoặc xi măng, thường dùng sắt ấp chiến có chiều cao 2,4 m, trụ chôn xi măng, chiều cao của giàn lan từ mặt đất lên mái có thể từ 2,4-3 m. Sử dụng khung sắt có lợi điểm là thic ông nhanh, chỉ cần bắt ốc các khung ngang ở trên mái che, hơn nữa thời gian sử dụng sẽ lâu, kéo dài trên 10 năm, dĩ nhiên giá sẽ cao.
• Khung gỗ, nếu dùng gỗ tốt thì tiền cũng đắt như cột sắt, thời gian sử dụng cũng kéo dài 5-10 năm trở lên, việc thi công lâu hơn. Đối với những gia đình ít tiền, để tiết kiệm, có thể sử dụng các cây gỗ, cột là những cây rừng, thời gian sử dụng tối đa 2-3 năm.

Theo ý kiến chúng tôi, nếu cần đầu tư để phát triển nghề trồng lan, đối với những gia đình ít tiền cần tính toán như thế nào để hợp lý hóa mọi vấn đề đầu tư, có lợi nhất. Chẳng hạn có thể dùng khung sắt làm giàn lan, giá cả sắt có cao hơn khung gỗ, thậm chí gấp đôi, nhưng thời gian sử dụng sẽ lâu hơn, ngoài ra cần để ý đến chất lượng vườn lan hơn là số lượng, chẳng hạn thay vì đầu tiên trồng 1.000 cây lan, thì chúng ta chỉ trồng 500 cây thôi, sau khi đã có kết quả chúng ta sẽ nhân đôi diện tích trồng và số lượng lan lên.

• Mái che-tre nứa, cót hoặc lưới nylon xanh

Thông thường đối với lan nhỏ, lan cấy mô vừa ra khỏi phòng thí nghiệm, chúng ta dùng cót để làm mái che (ánh sáng 20-30 %), tránh ánh sáng trực tiếp

Trong trường hợp lan trưởng thành (7-8 tháng tuổi) đến sắp và đang ra hoa, cần tăng cường ánh sáng (60%), việc sử dụng các nẹp tre để đóng mái che thường dùng (nẹp tre rộng 3 cm, để hở 2 cm).

Đối với Thái lan và một số nước trồng lan Châu Á, người ta thường dùng lưới nylon xanh, có kể hở đều, dùng cho cả lan con và lan trưởng thành.

Việc sử dụng cót che, hoặc mái che bằng tre, thời gian sử dụng từ 2-3 năm, cần lưu ý là khi dùng cót hoặc nẹp tre trên mái chúng ta nên cột trên mái thật chặt và đều vì gió mạnh sẽ làm tróc mái che đi.

Nhu vậy khi nuôi trồng lan, nếu trồng lan con và lan trưởng thành trên cùng một giàn che, chúng ta chia ra từng ô để sử dụng mái che cho hợp lý.

Việc sử dụng mái che bằng nylon xanh. Chúng tôi chưa dùng, có thể đối với mái che này, anh sáng sẽ đều khắp giàn lan và mạnh, thích hợp cho lan trưởng thành và ra hoa.

2. Cách bố trí các cây lan

1. Lan treo trên giàn

Ưu điểm:

      Thoáng, cây phát triển đều và có thể nhanh, dễ chăm sóc và di chuyển.

Nhược điểm:

      Choán diện tích, so với lan để trên sạp (25-30 chậu/1m², chậu có đường kính 12-14cm).

Tốn móc kẽm treo và cần có cây ngang trên giàn (tầm vông hoặc sắt để móc) để móc chậu lan.

2. Lan để trên sạp

Ưu điểm:

Chậu lan để được nhiều hơn (45-50 chậu/1m², chậu Æ 12-14 cm).

      Vườn lan trồng rất đẹp, như một thảm hoa khi lan đến lúc thu hoạch.

Nhược điểm:

      Khó chăm sóc cây hơn khi treo giàn.

      Đôi lúc sâu bệnh nhiều hơn, vì chậu lan không thoáng bằng lúc treo chậu

      Trong hai cách trên, nếu trồng qui mô công nghiệp thì nên để chậu lan trên sạp. 

3. Hướng thực hiện giàn lan

Hướng để thực hiện giàn lan chỉ có ý nghĩa đối với các vị trí rộng, qui mô lớn, chẳng hạn từ 0,5 ha trở lên. Vì đối với các vị trí khác chẳng hạn ở các biệt thự balcon, vườn nhà… thì hướng mặt trời đã định sẵn, người ta chỉ che giàn thôi.

      Thông thường, để thực hiện một vườn lan lớn, cần tránh xa nhà máy, các nơi đông đúc dân cư, cần thoáng, có ánh nắng đều khắp; vườn lan cách hàng rào từ 5-6m, mái lợp theo hướng Đông-Tây để tất cả các chậu lan đều hưởng được ánh nắng mặt trời từ sáng cho đến chiều, vì nếu cây lan chỉ có ánh nắng buổi sáng, hoặc buổi trưa chiếu thôi thì không tốt; độ nắng, độ ánh sáng của ánh mặt trời trong ngày có tác dụng khác nhau đối với sự phát triển của cây lan. nắng sáng đến trưa, ít gay gắt, cây lan quang hợp dễ dàng hơn và phát triển tốt, nắng từ trưa (12 giờ) đến chiều, rất gay gắt nhất là từ tháng 2 đến tháng 5, nhưng nếu thiếu nắng lúc này cây lan sẽ không cứng cáp, có nhiều sâu bệnh hơn là các cây lan được hượng trọn nắng từ sáng đến chiều.

4. Vị trí giàn lan

1. Sân thượng

Về độ thoáng, ánh nắng thì rất lý tưởng, nhưng cần để ý đến vấn đề gió, đối với các sân thượng cao, nhà có nhiều tầng thì cách thiết kế vườn lan như thế nào để khung trụ giàn che, mái che được vững chắc, che cản bớt gió. Ngoài ra đối với sân thượng là nền xi măng, hoặc gạch, do vậy nếu thực hiện vườn lan, chúng ta cần che hết cả sân, nếu không hơi nóng của xi măng sẽ ảnh hưởng đến cây lan. Chúng ta cũng có thể trồng một số dây leo trên giàn vừa làm đẹp, vừa giảm bớt độ nóng bữa trưa.

2. Trồng trước balcon

Trồng trước balcon đã có sẵn, có thể balcon này có nắng buổi sáng, balcon nhà kia chỉ có nắng buổi chiều, do vậy chúng ta không thể thay đổi gì được, mà chủ yếu để ý giống lan nào dễ trồng, dễ ra hoa mà thôi.

3. Trồng trong sân các biệt thự

Vị trí sân trong các biệt thự cũng đã có sẵn, chỉ có điều là có thể diện tích nó rộng hơn ở balcon, độ nóng có thể cũng ít gay gắt hơn ở balcon vì ở dưới đất, chúng ta cần tỉa, cắt bớt một số cây cao có nhánh xung quanh vườn lan để ánh nắng lọt được tối đa vào vườn lan.

Ở đây, độ thoáng có thể không bằng các chậu lan được trồng ở sân thượng hoặc ở các balcon. Vì vậy vấn đề sâu bệnh cần quan tâm đúng mức nhất là vào mùa mưa.

4. Vườn lan trên đồng ruộng

Những vườn lan lớn, qui mô từ vài sào trở lên, việc thiết kế cần đảm bảo độ thoáng, ánh nắng, việc di chuyển  và chăm sóc cây lan. một vườn lan như vậy có thể tồn tại trong vòng 10 năm hoặc hơn, hơn nữa chúng ta cần để ý đến việc nới rộng vườn lan khi có yêu cầu phát triển.

Đối với các vườn lan lớn như vậy, cần để ý hệ thống tưới nước cho đủ nhất là mùa nắng, nếu là nước giếng cần phân tích nước trước khi sử dụng.

Một vườn lan lớn, cần phải có một khu để sưu tập và theo dõi các giống lan mà chúng ta muốn kinh doanh, chẳng hạn giống nào mà chúng ta muốn trồng để kinh doanh, màu sắc và độ siêng ra hoa của giống đó, cùng 1 giống, chẳng hạn giống Dendrobium, nó có nhiều loại, nhiều màu khác nhau, loại dễ trồng, siêng ra hoa hơn so với các loại khác. Do vậy một nhà đầu tư vào vườn lan lớn như vậy không thể nào thụ động, chờ đợi các giống ở các nơi khác mà mình sẽ mua ở trong nước hoặc nhập từ nước ngoài. Việc làm như vậy rất phiêu lưu và may rủi, để tránh tình trạng trên, chúng ta cần:

v                 Liên kết, đặt hàng với một phòng thí nghiệm có uy tín giống lan mà chúng ta đã biết hoặc các giống mà phòng thí nghiệm đó giới thiệu (đối với các vườn lan lớn, hiện tại chỉ trồng lan con do nuôi cấy mô cung cấp mà thôi, vì như vậy mới có lợi); nếu  nhà đầu tư vườn lan này chưa có điều kiện mở một phòng thí nghiệm riêng.

v                 Chủ vườn lan có đêìu kiện mở một phòng thí nghiệm riêng, về lâu dài việc làm này rất có lợi, một khi nhà đầu tư muốn kinh doanh trong lĩnh vực hoa lan, thì thời gian đầu tư cần tính là vài chục năm có khi cả đời người, do vậy cần phải chủ động từ khâu đầu đến khâu cuối, cần thực hiện một vòng khép kín, nghĩa là phải nắm được kỹ thuật nuôi trồng, giống lan nào muốn kinh doanh, hiệu quả kinh tế của giống đó, giống lan đó do phòng thí nghiệm của chủ vườn lan cung cấp, vườn lan phải có một khu giống riêng dùng để lai tạo mỗi năm, giống lan này cung cấp lại cho phòng thí nghiệm để nhân giống, ngoài ra thị trường tiêu thụ sẽ quyết định màu sắc nào, Giống nào của hoa lan cần phát triển trong năm? Trong lãnh vực kinh doanh này, vấn đề giống quyết định lớn đến việc phát triển đầu tư vườn lan, chẳng hạn màu sắc của hoa, cùng một giống Dendrobium, màu tím được ưa chuộng hơn màu trắng, giá cả đã thay đổi nhiều. Giống màu tím dễ trồng và siêng ra hoa hơn các màu khác, năng suất hao trong một năm cũng đã thay đổi rồi.

v                 Do vậy các vườn lan lớn cần phải định hướng cho việc phát triển giống lan, giống nào tốt nhất, có ưu điểm nhất để sản xuất mỗi năm, muốn đựơc như vậy, vườn lan đó phải có một khu sưu tập, lai tạo giống, có một phóng thí nghiệm riêng để cung cấp đủ giống, và luôn là giống mới cho thị trường bên ngoài.